Avukatlık mesleğine yeni başlayan birçok meslektaşımızın ilk görevlerinden biri, CMK kapsamında yapılan görevlendirmeler olur. Bu görevler, hem mesleki tecrübenin gelişmesi hem de adli sürecin etkin işlemesi açısından oldukça önemlidir.
Mesleğe yeni başlayan bir avukatsanız OCAS yani otomatik CMK atama sistemine kaydolup görev almak isteyebilirsiniz. Fakat ilk başta hem tecrübe azlığından hem de heyecandan usulü olayları ve terimleri karıştırabilirsiniz. Pratikte okulda öğrendiklerimizden ve hukuk kitaplarında yazanlardan farklı bir işleyiş tarzı olduğunu gördüğünüzde afallamanız çok normal. Bu yüzden biz de soruşturma ve kovuşturma atamalarında sistem nasıl işliyor ve genel hatlarıyla nasıl beyanlarda bulunmanız gerekiyor bu konularda tecrübelerimize de dayanarak kısa ve öz yardımcı bilgiler vereceğiz.
Öncelikle baro tarafından verilen cmk eğitimlerinizi tamamlayıp bağlı bulunduğunuz baronun cmk atama sistemine bir dilekçeyle bu talebinizi ileterek kaydolabilirsiniz.
Not: Şüpheli veya sanık “müdafi istiyorum” derse, baro her aşamada CMK görevlendirmesi yapar. Yani suçun niteliği fark etmez; kişi isterse müdafi atanması zorunlu hâle gelir. Ayrıca CMK’nın 150/3. maddesine göre; müdafisi bulunmayan şüpheli veya sanığa talebi olup olmadığına bakılmaksızın, alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı yapılan soruşturma veya kovuşturmada bir müdafi görevlendirilmek zorundadır.
Kolluk, savcılık ya da mahkeme gerek olduğu durumlarda sistemden avukat atanmasını talep edecek ve bağlı bulunduğunuz baronun da sıralama listesine göre telesekreter tarafından aranacaksınız. Telesekreter sizi soruşturma için mi yoksa kovuşturma için mi aradığını söyleyecek ve sicil numaranızı tuşlamanızı isteyecek. Sicil numaranızı tıkladıktan sonra suçu ve soruşturma ise hangi kolluk ya da savcılığa atanacağınızı, kovuşturma ise de mahkemeyi söyleyecek. Görevi kabul etmek için 1’e reddetmek için 2’ye tıklamanızı isteyecek. Ayrıca üç kez aranırsanız ve üçünde de ulaşılamazsanız görevi reddetmiş sayılırsınız. 1’i tuşlayıp görevi kabul ettiğinizde de kişi bilgileri okunacak. Aynı zamanda sms olarak da bu bilgiler size gönderilecek. Eğer soruşturma görevine atandıysanız göreve intikal süreniz de size bildirilecek. Bu sistemin adı OCAS ve işleyiş tarzı barodan baroya değişebilir. Bağlı olduğunuz baronun sistemini baronuzun cmk biriminden öğrenebilirsiniz.
Bu yazımızda soruşturma aşamasına atandığınızda neler olur bunu öğreneceksiniz. Kovuşturma ile ilgili bilgiler sayfamızdaki diğer yazımızda mevcuttur.
SORUŞTURMA GÖREVİNE ATANDIYSANIZ:
- Kolluk, Yani Polis Ya Da Jandarma Karakolunda İfadeye Katılabilirsiniz.
Ne zaman olur:
- Soruşturma aşamasında, henüz savcı dosyaya doğrudan müdahil olmadan,
- Şüpheli hakkında suç ihbarı veya yakalama üzerine işlem yapıldığında,
- Gözaltı sürecinde veya davet üzerine çağrılan kişilerde.
Kim alır:
- Cumhuriyet savcısınıntalimatıyla, kolluk görevlileri (polis veya jandarma) alır.
- Avukatın hazır bulunmasızorunludur (özellikle müdafii talebi varsa).
Şüpheli Müdafii olarak atanan Avukatın yapması gerekenler:
- Şüpheliyle yalnız görüşmetalep et (ifade öncesi).
- Dosya hakkındakısıtlılık yoksa inceleme Kısıtlılık olsa dahi inceleyebileceğin evraklar var onları incele (ifade tutanakları ve bilirkişi raporlar vb.)
- Kolluk tutanağını kontrol et; özelliklesuç tarihi, isnat edilen fiil ve şüpheli kimliği doğru mu?
- İfadenin başında, şüpheliye yöneltilen suçlamanın ve haklarının açıkça anlatıldığını teyit et.
- Savunma stratejisi:
- Bu aşamada genelliklegenel ve temkinli bir savunma yapılır.
- Delil durumu net değilse, “suçlamayı kabul etmiyoruz, dosyayı görmeden ayrıntılı beyanda bulunmak istemiyorum” gibi beyanlar tercih edilebilir.
- Gözaltı koşullarında alınan ifadede, şüphelininbaskı altında olmadığını özellikle tutanağa yazdırmak önemlidir.
Avukatın örnek beyanları ; ifade sonunda, tutanak altına yazılmak üzere şu tarz kısa ama net ifadeler kullanılabilir:
- “Müvekkilimle birlikte hazır bulundum. İfade usulüne uygun olarak alınmıştır. Müdafi olarak ek beyanım yoktur.”
veya
“Müvekkilimin hakları kendisine hatırlatılmış, ifadesi kendi özgür iradesiyle alınmıştır. Soruşturma dosyasına erişim talebimiz saklı kalmak kaydıyla, müdafi olarak beyanım yoktur.” - Eğer hukuka aykırılık varsa: “İfade öncesi dosya tarafımıza gösterilmemiştir. Müdafi olarak bu hususu tutanağa geçirmek istiyorum.”
“İfade alınırken yönlendirici sorular sorulmuştur, itiraz ediyoruz.”
“Müvekkilim isnadı kabul etmemektedir, olayla ilgisi bulunmamaktadır.” gibi genel, zarar vermeyen beyanlar genellikle yeterlidir.
Mağdur veya Şikayetçi Vekili Olarak Atanan Avukatın Yapması Gerekenler
Kişi, suçtan zarar görmüş veya mağdur konumundadır; şikayeti alınmakta veya ifadesi tutanak altına alınmaktadır.
Bu durumda avukatın görevi, mağdurun anlatımının net, doğru ve eksiksiz şekilde alınmasını sağlamaktır.
Avukatın izleyeceği adımlar:
- Mağdurla ön görüşme yap:
- Olayı detaylıca öğren, özellikle tarih – yer – fail bilgilerini netleştir.
- Mağdurun psikolojik durumuna göre yönlendirme değil, destekleyici tutum al.
- İfade alınırken dikkat et:
- Soruların mağduru yönlendirmemesine, olayın bütününün doğru şekilde kayda geçmesine dikkat et.
- Gerekirse ifade alınırken araya girip açıklama veya düzeltme isteyebilirsin.
Avukatın beyanı (örnek formülasyonlar):
“Müvekkilimin ifadesi tarafımca dinlenmiş, tutanağa uygun olarak geçirilmiştir. Beyanlarımız bu şekildedir.”
veya
“Müvekkilimin beyanlarına ek olarak; failin kimliği ve olayın gerçekleşme şekline dair sunulacak delillerin dosyada dikkate alınmasını talep ediyoruz.”
Eğer önemli bir eksiklik varsa:
“Tutanağa geçmeyen hususların tamamlanmasını talep ediyoruz.”
“Mağdurun anlatımında psikolojik baskı unsurları dikkate alınmamıştır, bu hususta rapor talebimiz olacaktır.”
- Savunma stratejisi:
- Mağdurun güvenliğini ve haklarını koruyacak vurgular yap.
- “Müvekkil olay nedeniyle ciddi manevi zarara uğramıştır.”
- “Şüpheli hakkında koruma tedbiri veya uzaklaştırma talebimiz vardır.” gibi ifadelerle dosyaya yön verilebilir.
Kollukta avukatın beyanı her zaman tutanağın sonuna yazılır ve imza ile tamamlanır. Avukat, ifadenin alınma şeklinde hukuka aykırılık görüyorsa bunu hemen orada tutanağa geçirmelidir. Sonradan itiraz etmek daha zordur. “Müvekkilin beyanlarına iştirak ederiz” ifadesi çoğu durumda yeterlidir, ancak hukuka aykırılık varsa mutlaka belirtmek gerekir. Müdafi olarak, sadece “savunma” değil, ifade usulünün doğruluğunu denetlemek de görevin parçasıdır.
- Savcılıkta İfadeye Katılabilirsiniz.
Ne zaman olur:
- Dosya savcılığa intikal ettikten sonra,
- Savcı bizzat ifade almak istediğinde,
- Tutuklama talebiyle sevk veya adli kontrol değerlendirmesi öncesinde.
Kim alır:
- DoğrudanCumhuriyet savcısı alır.
Şüpehli Müdafii Olarak Atanan Avukatın Yapması Gerekenler:
- Savcıdan dosya örneğiniveya özetini görmeyi talep et.
- Delilleri değerlendirerek, artık daha somut bir savunma hazırlanabilir.
- Şüpheliyle mutlakaön görüşme yap, özellikle tutuklama veya adli kontrol ihtimali varsa.
- Savcıya karşı yapılan savunmalarda:
- Delil yetersizliği,
- Şüphelinin kaçma veya delil karartma riskinin olmaması,
- Sabit ikametgâh, meslek, sabıka durumu, sağlık gerekçeleri gibi unsurlar öne çıkarılır.
Savunma stratejisi:
- İfade Öncesi Dikkat Edilecekler
- Dosyada somut delil olup olmadığı,
- Tutuklama talebi ihtimali,
- Suçun vasfı (örneğin hırsızlık, kasten yaralama, cinsel saldırı, tehdit vb.),
- Müvekkilin önceki beyanları ve kollukta alınan ifade.
Bunlar savunma yönünü belirler.
Beyan Örnekleri ve Stratejiler
İfade tamamlandıktan sonra, tutanak sonuna şu tür beyanlar yazılabilir:
- Usule Uygunluk Varsa:
“Müvekkilimin hakları kendisine usulüne uygun olarak hatırlatılmış, ifadesi özgür iradesiyle alınmıştır. Müvekkilin beyanlarına iştirak ederiz.”
- Genel Savunma ve Hukuki Değerlendirme:
“Müvekkilim isnat edilen suçu kabul etmemektedir. Dosyada mevcut deliller, suçun unsurlarını karşılamamaktadır. Müdafaa haklarımız saklı kalmak kaydıyla, kovuşturma aşamasında ayrıntılı savunmamızı sunacağız.”
- Tutuklama Talebi Olasılığı Varsa:
“Müvekkilimin sabit ikametgâhı bulunmaktadır, delilleri karartma veya kaçma ihtimali yoktur. Adli kontrol hükümleri yeterlidir. Tutuklama tedbiri ölçüsüz olacaktır.”
- Usule Aykırılık veya Eksiklik Varsa:
“İfade öncesinde dosya tarafımıza incelemeye açılmamıştır. Müdafi olarak bu durumu tutanağa geçirmek istiyorum.”
“Müvekkilim kollukta avukatsız alınan beyanını kabul etmemektedir. Bu nedenle önceki ifadeye itiraz ediyoruz.”
- Kısa ve Tarafsız Tutum Gerekiyorsa:
“İfade usulüne uygun olarak alınmıştır. Beyanlarımız bu şekildedir, başka beyanımız yoktur.”
Savcılık ifadesi sonrası:
- Savcı yaserbest bırakma, adli kontrol, ya da tutuklama istemiyle sulh ceza hâkimliğine sevk kararı verir.
- Tutuklamaya sevk varsa, avukat artıksulh ceza hâkimliği aşamasında savunma
Mağdur veya Şikayetçi Vekili Olarak Avukatın Beyanları
Bu durumda amaç, olayın doğru tespit edilmesini ve mağdurun haklarının korunmasını sağlamaktır.
- Süreç
- Savcı, mağdurun ifadesini alır, gerekirse ek sorular yöneltir.
- Avukat, ifade alınırken mağdurun beyanlarının eksiksiz ve yönlendirici olmadan kayda geçmesini gözetir.
- Beyan Örnekleri
- Usulüne Uygun İfade:
“Müvekkilimin ifadesi usulüne uygun olarak alınmıştır, ek beyanımız yoktur.”
- Olayın Netleştirilmesi Gerekliyse:
“Müvekkilimin ifadesine ek olarak; failin kimliğine ilişkin beyanlarımızın tutanağa geçirilmesini talep ediyoruz.”
“Olay yerinde bulunan kamera kayıtlarının dosyaya celbini talep ediyoruz.”
- Koruma Tedbiri Gerekiyorsa:
“Müvekkilim olay nedeniyle ciddi korku ve tedirginlik yaşamaktadır. Şüpheli hakkında 6284 sayılı Kanun kapsamında koruma tedbiri talep ediyoruz.”
- Eksiklik Durumunda:
“Savcı tarafından yöneltilen sorularda mağdurun beyanı tam olarak tutanağa yansıtılmamıştır, bu hususta düzeltme talep ediyoruz.”
Savcılıkta avukatın beyanı her zaman ifade tutanağının sonuna yazılır ve imza altına alınır. Beyanı kısa, net ve hukuki temelde tut. Gereksiz ayrıntıya girme. Müdafi, müvekkili adına doğrudan “suçu kabul ediyoruz” veya “suçu işlemiştir” gibi ifadeler kullanmaz. Mağdur vekili, olayı dramatize etmeden somut delil yönlendirmesi yapar. İfade bitmeden önce tutanağı mutlaka oku ve hatalı kısımlar varsa “düzeltme” iste.
Kamer Avukatlık Bürosu olarak, yeni başlayan meslektaşlarımızın mesleğe adım atarken CMK süreçlerinde daha bilinçli ve hazırlıklı olmalarını önemsiyoruz. Sorularınız için bize her zaman ulaşabilirsiniz.
